Είχαμε παλιότερα γράψει αγαπημένοι μου φίλοι , πως στο Λύκειο της όμορφης Γρανίτσας Ευρυτανίας , στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας συμπεριληφθήκανε και κάποια ποιήματα απ’ την ποιητική μας Συλλογή “ Τραγουδώντας στη Ζωή “ , που κυκλοφόρησε πριν ένα χρόνο περίπου .
Μας έκανε εντύπωση η ενέργεια αυτή , γιατί δεν είναι συνηθισμένο οι Φιλόλογοι καθηγητές να ..” ΞΕΦΕΎΓΟΥΝ “ απ’ την πεπατημένη , τη συνηθισμένη και..γνωστή διαδικασία , των..” λυσαρίων “ κλπ , που ναι μεν …είναι ξεκούραστη και..αναπαυτική , αλλά όμως δεν προσφέρει απολύτως τίποτα στα παιδιά , που μαθαίνουν στην ..εύκολη λύση γι΄αυτό και δεν ασχολούνται βαθύτερα με τη λογοτεχνία , κοντολογίς …παπαγαλίζουν και τίποτα περισσότερο .
Θεωρούμε μεγάλη και καλή τύχη , για τα παιδιά φυσικά , να βρεθεί σε κάποιο σχολείο καθηγητής που θα …υπερβεί τα ..εσκαμμένα και θα θελήσει να τα βοηθήσει να ..ξεπεράσουν τα στημένα από χρόνια φράγματα , ανοίγοντάς τους καινούργιους ορίζοντες και δίνοντάς τους τη σωστή πορεία για να ταξιδέψουν τους ονειρεμένους δρόμους της λογοτεχνίας , που δεν είναι απλά “ νεκρά κείμενα “ αλλά , πολλές φορές είναι “ ονειρεμένα ταξίδια “ και τρόπος ζωής ..
Τυχερά λοιπόν τα παιδιά του Λυκείου Γρανίτσας που “ βρέθηκαν στο δρόμο τους “ άνθρωποι που εξακολουθούν να νοιώθουν το επάγγελμά τους , του καθηγητή , λειτούργημα και όχι … “ μεροκαματιάρικο ..ξεπέταμα” , για να χρησιμοποιήσουμε και την έκφραση της..εποχής , και βέβαια μεγάλη τιμή και για μας , που καθηγητές με πείρα και περγαμηνές , όπως η κυρία Ελένη Μουρδουκούτα , Σύμβουλος Φιλολόγων Ευρυτανίας και η κυρία Αντιγόνη Γιώτα , φιλόλογος του Σχολείου της Γρανίτσας , συμπεριέλαβαν ταπεινά δικά μας ποιήματα , στη διδασκαλία της Ελληνικής Λογοτεχνίας .
Το μεγάλο , όμως , αλλά και πολύ ευχάριστο ξάφνιασμα για μας , ήταν η εργασία των παιδιών , με την καθοδήγηση των καθηγήτριών τους , πάνω σε δυο ποιήματα , την “ Ιθάκη “ του κορυφαίου μας ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη και τα “ Μικρά Ταξίδια “ της ταπεινότητάς μου . Δέος , για μένα , και μόνο η αναφορά του ονόματός μου δίπλα στον κολοσσό της Ελληνικής ποίησης , και φυσικά κάτι που γεμίζει με περηφάνια και με τιμά όλως ιδιαιτέρως .
Θα’θελα πολύ να γνωρίσω από κοντά όλους τους συντελεστές αυτής της άριστης εργασίας , την κ. Μουρδουκούτα , την κ. Γιώτα και φυσικά όλα τα παιδιά , που μεθοδικά και με ανέλπιστη ακρίβεια , έκαναν την “ αξονική τομογραφία “ των “ Μικρών Ταξιδιών “ μου , και κατ’ επέκταση της ψυχής μου .
Για την ιστορία , αναφέρω πως τα “ Μικρά Ταξίδια “ , που θα περιληφθούν στην υπό έκδοση , μάλλον ομότιτλη , ποιητική μου συλλογή , γράφτηκαν κάποιο βράδυ , ή μάλλον χαράματα , στο Αττικό Νοσοκομείο του Χαϊδαρίου , πέρσι τον Μάϊο , όταν επρόκειτο να υποβληθώ σε εγχείριση ανοιχτής καρδιάς και κάτω από συνθήκες που βέβαια ..καταλαβαίνετε .
Τέλος καλό όμως , όλα καλά και τα ταξίδια μου , ευτυχώς , θα συνεχιστούν , άγνωστο για πόσο , αλλά κάθε μέρα ταξιδιού είναι πάντα μια μάχη …κερδισμένη .
Διαβάστε την όμορφη εργασία των παιδιών , που αξίζουν θερμών συγχαρητηρίων και θα ‘θελα να επαναλάβω , πως πρέπει να θεωρούν εαυτούς πολύ τυχερούς , γιατί στο δρόμο τους βρέθηκαν καθηγητές που νοιάζονται και πασχίζουν για την “ παιδεία “ τους…
ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Κωνσταντίνου Καβάφη: «Ιθάκη» - Κώστα Καψάλη: «Μικρά Ταξίδια»
Συγκριτική Προσέγγιση των δύο ποιημάτων από τους μαθητές και τις μαθήτριες του Γυμνασίου - Λυκειακών Τάξεων Γενικού Λυκείου Γρανίτσας υπό την καθοδήγηση της φιλολόγου κας Αντιγόνης Γιώτα
ΙΘΑΚΗ
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·
σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
Κωνσταντίνος Καβάφης
ΜΙΚΡΑ ΤΑΞΙΔΙΑ
Κάθε καινούρια μέρα , π’ ανατέλλει στη ζωή ,
σαν ένα άγνωστο , μικρό ταξίδι , λες , πως..μοιάζει ,
χωρίς συγκεκριμένο προορισμό και διαδρομή ,
που ένα πέπλο ολόλευκο , θαρρείς , πως το σκεπάζει .
* *
Του μυστηρίου αυτού , η πρωτόγνωρη ομορφιά ,
του άγνωστου η γοητεία , που το νου σου σαγηνεύει ,
καθημερνά , καινούριους χτύπους δίνει στην καρδιά ,
και της ψυχής , κάθε καινούριο πόθο..γαληνεύει..
* *
Άμποτε , να ‘ν’ των ταξιδιών σου , πάντα αίσιοι οι καιροί ,
Κύκλωπες , μα και Λαιστρυγόνες να μην ανταμώσεις ,
ποτέ , στης μάγισσας της Κίρκης , να μη φτάσεις το νησί ,
την ομορφιά την άγνωρη , του ταξιδιού ολόκληρη να νοιώσεις .
* *
Τις Μοίρες τις καλές , να ‘χεις μαζί σου , και η τύχη καλή ,
του γυρισμού , το μακρινό το δρόμο , πάντα να σου δείχνει ,
κι’ αν σε κακοκαιριές , κάποτε , πέσει το μικρό σου το σκαρί ,
μη ξεχαστείς , μη πλανευτείς , άφηνε πάντα τα δικά σου ίχνη ..
* *
Μη γελαστείς , πως στη ζωή θα βρεις ταξίδια … μαγικά ,
τόπους πρωτόγνωρους , κι’ αλλοιώτικους ανθρώπους ,
σαν θα γυρίζεις πίσω , όλα θα σου φαίνονται απλά..καθημερνά ,
θα νοιώθεις , πως δεν έφυγες ποτέ απ’ τους δικούς σου τόπους ..
* *
Μ’ αν κάποτε , του νόστου σου η τύχη .. σβύσει και χαθείς ,
σε κάποιου ταξιδιού σου , τις ατέλειωτες , γλυκές περιπλανήσεις ,
μη μετανοιώσεις , μη..δακρύσεις , και μη…παραπονεθεις ,
στάθηκες τυχερός , με όσα στη ζωή σου μπόρεσες να..ζήσεις … Κ.-
Κώστας Καψάλης
ΑΝΑΛΥΣΗ:
Συγκρίνοντας τα δύο ποιήματα οι μαθητές επεσήμαναν πως για τον Καψάλη κάθε καινούργια μέρα αποτελεί ένα νέο ξεκίνημα, ένα μικρό ταξίδι προς το άγνωστο, χωρίς συγκεκριμένο προορισμό, σε αντίθεση με τον Καβάφη όπου ο προορισμός δηλώνεται εξαρχής ως Ιθάκη, παραπέμποντας έτσι στην Ιθάκη του ομηρικού Οδυσσέα.
Το στοιχείο του μυστηρίου ενυπάρχει στο ποίημα, η γοητεία του άγνωστου γονιμοποιεί τη φαντασία, δημιουργώντας εγρήγορση, καθώς κάθε πόθος που πραγματώνεται οδηγεί σε αυτή.
Τα εμπόδια της ζωής, κοινά και στους δύο, παραπέμπουν έντονα στο παραμυθικό στοιχείο, κινητοποιώντας ψυχικά και πνευματικά τον άνθρωπο, ώστε να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες της ζωής και να ενδυναμωθεί, βγαίνοντας αλώβητος από αυτές.
Κοινό στοιχείο και στα δύο ποιήματα αποτελεί η προτροπή προς τον μοναχικό ταξιδευτή να μην παρασυρθεί, να μην πλανευτεί από τους πειρασμούς και τις ηδονές που θα συναντήσει, έχοντας ως απώτερο στόχο το γυρισμό .Επισημαίνεται ότι δεν πρέπει να υιοθετηθεί η φιλοσοφία της ήσσονος προσπάθειας, αλλά αντίθετα του διαρκούς αγώνα, που θα οδηγήσει στην κατάκτηση του στόχου και θα σφυρηλατήσει μια πολυσχιδή προσωπικότητα.
Αν σε κάποιο ταξίδι αποπροσανατολιστεί ο ταξιδευτής, να μη μετανοιώσει, να μην παραπονεθεί, γιατί το ίδιο το ταξίδι του προσέφερε εμπειρίες, ψυχικό πλούτο, δύναμη, στοιχεία τα οποία συντελούν στην απόκτηση ποιότητας ζωής και πνευματικής ανέλιξης.
Κοινά στοιχεία στα δύο ποιήματα είναι:
α. Το παραμυθικό στοιχείο
β Ο μοναχικός ταξιδευτής
γ. Το θαλάσσιο ταξίδι
δ. Το αισιόδοξο και ελπιδοφόρο μήνυμα
ε. Η χρήση β΄ ενικού προσώπου
στ. Οι πειρασμοί, τα εμπόδια ,τα οφέλη
ζ. Οι προτροπές για το ταξίδι
η. Αποτελούν και τα δύο διδακτικά ποιήματα
θ.Χρήση ευχετικής υποτακτικής
Διαφορές:
α. Στον Καψάλη δεν υπάρχει συγκεκριμένος προορισμός, όπως η Ιθάκη στον Καβάφη
β. Στον Καψάλη η ομοιοκαταληξία είναι πλεκτή και υπάρχουν στροφικές ενότητες, ενώ στον Καβάφη υπάρχει πεζολογία.
Στη διαθεματική διδασκαλία συμμετείχαν οι μαθητές:
- Αθανασίου Αλίκη
- Αλέστα Αγγελική
- Βελτίστας Παναγιώτης
- Γεωργαλής Κωνσταντίνος
- Ζαχαράκης Λάμπρος
- Καρδαμπίκης Σωτήριος
- Καυκούλα Βιργινία
- Κουρλού Αποστολία
- Κωστή Χρυσούλα
- Κώτσιας Παναγιώτης
- Σιαλμάς Παναγιώτης
- Σιλεβίστας Χρήστος
Τη διδασκαλία παρακολούθησε και συντόνισε η σχολική σύμβουλος φιλολόγων του νομού Ευρυτανίας κα Ελένη Μουρδουκούτα.
Το έγραψε ο Κώστας Καψάλης στις 08:59 
